بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 79

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن
آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

پنزر- پندر

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن
بی ناخن-بی انصاف-کسی که به زیردست سودی نمی رساند

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب
پا به فرار گذاشتن-گریختن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار
اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

 

 

آکَل-آقای کربلایی

راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

آشی بودن زندگی-نامساعد بودن حال و احوال

خروس قندی-آب نباتی به شکل خروس

چرب دست-ماهر-زبر دست

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
خزانه کردن-نشاء و قلمه ی درختی را در زمین کاشتن تا پس از سبز شدن در جای دیگر بنشانند

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

حلال وار-به صورت حلال

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا
حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

 

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

خیک محمد-آدم چاق و فربه

 

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

 

پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن
چله-چاق-چرب و چیلی

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

برچسب زدن-تهمت زدن
زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن
خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن

خودسر-گستاخ-سرکش

اَتَر زدن(فال بد زدن)

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد
جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن
از جگر گذشتن-نامردی کردن

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال
ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن
به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

خایه قوچی-نوعی شیشه ی کوچک بیضی شکل

پَلِه-پول

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)
دیر کرد-تاخیر-تعویق

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن
آبکی(بی‌ارزش، از روی بی‌علاقگی)

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

 

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

چاروادارکُش-جنس تقلبی-چیز بد

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

دو به دو-دو تا دو تا

داغ کسی به دل کسی ماندن-عزادار شدن کسی به دلیل مرگ عزیزی

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

روغن زرد-روغن حیوانی

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

تک پا-زمان کوتاه-در فرصتی بسیار اندک

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)
آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی
دَنگال-جادار-بسیار فراخ

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

چفت کردن دهان-خاموش شدن-رازداری کردن

به روز سگ افتادن-بدبخت و بیچاره شدن-به فلاکت افتادن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

دَم دار-هوای گرم و پر رطوبت

 

بلند کردن-دزدیدن-بیدارکردن از خواب-تور کردن

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

دعوا-مشاجره-نزاع-بازخواست و سرزنش

در لاک خود فرو رفتن-کاری به کار دیگران نداشتن

 
جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)
دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن
جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری
خرج دادن-مهمانی دادن در جشن های دینی یا ایام سوگواری

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن
خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

روی دوش کسی سوار شدن-بر کسی مسلط شدن

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

با خدا-خداشناس-مومن

ژله-لرزانک
به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

 
پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

این سفر(این بار)
آمیزقلمدون(میرزا‌بنویس، کاتب)
 

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

 

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

زنده بیوه-زنی که شوهرش بدون آن که او را طلاق داده باشد-او را ترک کرده است

درق دروق-درق درق

زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد
دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

ریسه کردن-ردیف کردن-قطار کردن-پشت سر هم قرار دادن

تیار کردن-آماده کردن

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

 

آمدن-آغاز به کاری کردن

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

رخصت خواستن-اجازه خواستن

 

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن-زندگی کسی را آشفته کردن-کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن

انداختن(فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران، درست کردن)

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

 

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)
دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید

جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن
آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار

جا خوردن-یکه خوردن-تعجب زیاد کردن-غافلگیر شدن

 

دلخور-رنجیده-ملول-گله مند

دست شما را می بوسد-انجامش به عهده ی شماست
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

خرس-چاق و درشت-تنومند

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

پاشنه بخواب-کفش راحتی

خیس شدن-تر شدن
بیرون روش-اسهال-شکم روش
چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

رضا قورتکی-بی حساب و کتاب-بی اساس

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)

این و آن را دیدن(برای انجام کاری از همه کمک گرفتن)

 
تلق و تولوق-صدای ناهنجار

تشریف داشتن-حضور داشتن
دوبل-دو برابر

 

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

تریت- تلیت

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

 

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

رسانه-وسیله ی ارتباطی

دهن-واحد آواز خواندن

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

باطله-چیزی که ارزش خود را از دست داده است

زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

ساییدن دندان ها به یکدیگر به هنگام خشم یا در خواب

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

پِهِن بار کسی کردن-آبرو و ارزش و اعتبار نداشتن

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری
درگاهی-آستانه

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

حاضر و آماده-آماده

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی
دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

خدا داده به فلانی-بختش یار بوده

 

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

دولابچه-کمد کوچک

از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

داغان-از هم پاشیده-پریشان

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

چاخان پاخان-دروغ

زیر اخیه رفتن-به نفع کسی به کاری تن دادن

 

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

آفتاب خوردن-سختی کشیدن

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

چاخانچی-کسی که همیشه دروغ بافی می کند

 

دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن
حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

خاک تو سری-مصیبت زدگی-گرفتاری-بدبختی

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

 

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

 

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

آمده(شوخی و لطیفه)

چل زن-زن کوتاه قد

 

 

 

حیوونی-نگا. حیوانکی

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی
ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی
پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

 

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

 

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

جهل کردن-در انکار چیزی پافشاری کردن

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

زن آمدن-دشنامی در مقام تحقیر و ریشخند

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

ریختن مو-سخت وحشت کردن

اوستاکار(استادکار، ماهر و مسلط)

دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن

از پشت خنجر زدن(به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن)

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

پیاله فروشی-میخانه

حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند

بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

خر و پف-نگا. خرناس

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

به پیسی افتادن-دار و ندار خود را از دست دادن-فقیر و بیچاره شدن
آب در جگر داشتن(توانایی مالی داشتن)

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

تک و دو-دوندگی-درماندگی

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

 

داراشکنه-سمی قوی از گروه کلرور جیوه

پس افتاده-بچه ی کسی

تا-لنگه-همتا

به خط کردن-به صف کشیدن

 

باب طبع-موافق میل-مطابق سلیقه

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن
 

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

بابا بزرگ-پدر بزرگ

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند
بند شدن در جایی-قرار یافتن-ساکن شدن-آرام گرفتن

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

بُل گرفتن-چیز مفت به چنگ آوردن-از فرصتی استفاده کردن-بهانه ای بدست آوردن

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

بی معنی- بیخود

پس نشستن-عقب نشینی کردن
تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن
آدم-نوکر
پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی
راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

الحق-به‌راستی-حقیقتن
آتشِ بسته-طلا
خالی بند-چاخان-دروغ گو

فرسوده و خراب شدن

آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

بد قواره-بد ریخت-بد ترکیب

باربند-جای نهادن و بستن بار

خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن
دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

 

 
دست به نقد-بی درنگ-زود-فورن

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

باج به شغال دادن-به شخصی پست رشوه دادن

جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب