مجموعه کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی، عامیانه ایرانی قسمت 135

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم
پاک-به کلی-یکسره

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

از زورِ(از شدت، از بسیاری)

پیش کنار-بیضه-خایه

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

بی صاحاب مانده-صاحب مرده-وامانده

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب
تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند

اجابت کردن معده-قضای حاجت

حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار

جای پا-اثر-نشانه-رد

زیش ریش شدن دل-سخت ناراحت شدن-به گریه افتادن و از حال رفتن

انداختنی-جنس نامرغوب
خودنویس-قلمی که جوهرش را با خود دارد

 

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن
دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

 

عینک ذره بینی بسیار قوی

پس رفتن-عقب رفتن

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس

حواس پرتی-پریشان حواسی-فراموش کاری

رَطب و یا بس گفتن-سخنان درست و نادرست گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن
دندان تیز کردن-طمع کردن

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

دل دل کردن-تردید داشتن-دو دل بودن

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

اهل دود(سیگاری)

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند
ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

آفتابه گرفتن(آفتابه برداشتن)

پیش بینی کردن کار یا شخصی

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

پیشاب-ادرار

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

اوف شدن((به زبان کودکان) زخم شدن، درد داشتن)

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

خاک تو سری-مصیبت زدگی-گرفتاری-بدبختی

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد
دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

دزدی گرگی-دله دزدی
خون خون کسی را خوردن-بسیار خشمگین شدن و چیزی نگفتن

 
حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

روی شاخ بودن-مسلم بودن-قطعی بودن

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

زیر گرفتن-زیر کردن

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

دل-معده
خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

 
چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن

آفتاب‌نشین(بیکاره و تنبل)

از مخ معاف بودن(دیوانه بودن)
چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

آب نمک زدن(با شیرین زبانی گفتن)

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

چلو خورش-غذایی مرکب از چلو و یک نوع خورش

آب به آب شدن(تغییر آب و هوا دادن، بهبود یافتن به سبب سفر)

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

 

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

 

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

خنسی-گرفتاری-تنگدستی

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

حق الزحمه-دستمزد
دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

بید خورده-کهنه و فرسوده

دل قرصی-اطمینان

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

پاشنه ی دهان را کشیدن-دشنام فراوان دادن

 

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو

بوسیدن و به تاقچه گذاشتن-ترک گفتن-کنار گذاشتن

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

 

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن

چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن
پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

 
درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

 

آبدست-ماهر-استاد

انگشت‌کوچکه‌ی کسی نشدن-بسیار فرودست تر از کسی بودن-اصلن با کسی قابل مقایسه نبودن

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن
دود ِ کلفت-دود مواد مخدر
دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن
چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

جگر گوشه-فرزند
ذِله شدن-ذله آمدن

چوچول باز-دغل-بی حیا

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن
جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن
اُرس و پرس-پرسش و پاسخ

از کسی حساب بردن-از کسی ترس داشتن

اهل آن کار (کار بد)

 

پیشانی-بخت و اقبال-طالع

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

 

زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن

 
بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

 

آزگار(زمان دراز)

جیک و بیک کسی را دانستن-دانستن همه ی اسرار کسی

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

 

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

تک و دو-دوندگی-درماندگی

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

 
چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن
تحفه ی نطنز-چیز نفیس و با ارزش
از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

 

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

استخوان جلوی سگ انداختن-با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن
آب آتش زده(اشک)

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

بریدن پای کسی-دوباره به جایی نرفتن-دوباره کسی را راه ندادن

رم دادن-رماندن-فراری دادن

 

به پیش-فرمان نظامی برای حرکت سپاهیان به جلو

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

 

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

بی شوخی-جدا-بدون شوخی
دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

این دنده آن دنده شدن(این پهلو آن پهلو شدن)

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

چغلی کردن-شکایت کردن

چوغ-چوب

 

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

دست شستن از چیزی-از چیزی دست کشیدن-از داشتن چیزی ناامید شدن

 

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

تو سری خور-آدم زور شنو-خوار و زبون

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

از گرد راه رسیده(تازه‌وارد، هنوز به کار دیگری نپرداخته)

 

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

پیمانی-استخدام غیر رسمی

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع

دل آشوبه گرفتن-دچار حالت تهوع شدن

 

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

چَکه-شوخ و بذله گو

بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن
عینک ذره بینی بسیار قوی
تعطیلی-روز تعطیل-زمان دست کشیدن از کار

راست راستی-حقیقتن-واقعن

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است

پشت پا به بخت خود زدن- به بخت خود پشت پا زدن

دهن دره-خمیازه
از راه به‌در بردن(فریب دادن، اغوا کردن)
زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

آمد نیامد داشتن(روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست)

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

 

آقا بالاسر(امر و نهی کننده و مراقب)

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

دست به جیب-بخشنده-خرج کن

ریش و قیچی را دست کسی دادن-اختیار کاری را به دست کسی دادن

تنبان درآر-بی حیا-دریده

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

دور از جناب ب-لانسبت

زجرکش کردن-به زجر و شکنجه کشتن

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

 

روان کردن-از بر کردن
دور کسی گشتن-قربان صدقه ی کسی رفتن

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن
چله ی تابستان-گرمای سخت

چانه لغ-نگا. چانه شل

پیر ِ کفتار-زن سالخورده ی بد اخلاق

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

چپه-کجی به یک سمت

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

آتش‌پا-فرز و چالاک-بی قرار

ته و تو-کنه حقیقت-باقی مانده ی هر چیز

آشنا روشنا(دوست آشنا)

پا پیچ-شکایت-سخن چینی-مزاحم

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط
زیر گرفتن-زیر کردن

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

چیلک دان-چینه دان

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

جن بو داده-نوعی دشنام است

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

 

توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

ابوقراضه(ابوطیاره)

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.
بار خود را بستن-از منبعی استفاده کردن و توانگر شدن
آدم کردن کسی-کسی را تربیت کردن-سواد آموختن
خلق الله-مردم

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند

پا سوز-عاشق شیفته

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن
آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)
پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

رفع و رجوع کردن-حل کردن-فیصله دادن

بامبول-حقه-کلک

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

دمبکی-دمبک زن-بی ادب و نفهم

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

 

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

دایی قزی-دختر دایی
چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

خرده کاری-کار جزیی

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

دمیدن توی لوله ی شیپور-خوابیدن و خرناس کشیدن

زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب

دود چراغ-کشیدن شیره

آبِ سیاه(نیمه کوری)

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

چل پله-آب انباری که دارای چهل پله است

 

زحمت دادن-اسباب زحمت شدن-کنایه از شوهر زنی بودن

چار سر-حرف مفت-متلک

جور-هم طراز-اخت-هم زبان

برای دیدن چیزی ازدحام کردن (اشتیاق زیاد نشان دادن)

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس
دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

 

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن(ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن)

 

تلق و تولوق-صدای ناهنجار

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

آش پشت پا(آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند)

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

بار شدن بر کسی-به کسی تحمیل شدن- سربار کسی شدن

 

تارتنک-عنکبوت-کارتنک

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

چیز-آلت تناسلی

زلف گذاشتن-موی خود را بلند کردن

خود را گم کردن-خود را برتر از آن که هست دانستن-سابقه ی خود را فراموش کردن

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

تِر زدن-خراب کردن کار

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

دام پزشک-پزشک حیوانات

آش پختن برای کسی(کسی را برای آزار کسی برانگیختن، برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن)

اجل معلق-مرگ ناگهانی

 

باور کسی شدن-گرفتار توهم شدن-تحسین و تمجید دیگران را حقیقت دانستن

جز جگر زده-نفرینی است به معنی دل سوخته بر اثر اندوه و مصیبت-گرفتار به بلا

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

 

جا گذاشتن-چیزی را در جایی فراموش کردن-چیزی را سر جای خود قرار دادن